شاپور اول

اردشیر اول بسال 240میلادی درگذشت و فرزندش شاپور اول بر جای وی قرار گرفت . شاپور در آغاز سلطنت با شورش حران و ارمنستان روبرو گردید. آشوب ارمنستان را به زودی و در نهایت سهولت فرونشاند. ولی حران بسختی در برابر شاه جدید پایداری کرد، بطوریکه شاپور از فتح آن ناحیه نا امید گردید. اما در این میان بروز پیشامدی موجب تسلط وی بر حران شد. و اما شرح قضیه : دختر پادشاه حران که شدیداً به شاپور علاقه مند و دلبسته شده بود ، پیام فرستاد که چنانچه وی را به همسری خود درآورد ، حاضر است دروازه ی شهر را بروی سپاهیان ایران بگشاید. شاپور این شرط را پذیرفت. دختر به پدر خویش خیانت ورزید و شهر را به پادشاه ایران تسلیم کرد. ولی شاپور نه تنها ویرا به ازدواج خود در نیاورد ، بلکه دستور داد او را به هلاکت رسانند. شاپور پس از فتح حران ، شهرهای کرمان ، خوزستان ، عمان ، مکران ، باختر ، خراسان و توران را تصرف کرد. سپس به هند لشکر کشید و تا پنجاب پیش رفت. آن گاه متوجه رومیان شد و دوباره با ایشان مقابله و نبرد کرد. 

نخستین نبرد شاپور با رومیان

در آغاز سلطنت شاپور اول ، در روم اغتشاش هایی به وقوع پیوست که موجبات ضعف آن دولت را فراهم آورد. پادشاه ساسانی با استفاده از ضعف مورد اشاره ، با آن دولت وارد نبردهایی شد که به مدت سه سال ادامه یافت.

شاپور در ابتدا نصیبین را  محاصره و تصرف کرد . سپس به سوی دریای مدیترانه راند و انطاکیه را تحت نفوذ خویش درآورد. هم زمان با این پیروزی ها ، اوضاع داخلی روم سر و سامانی به خود گرفت ، گردیانوس یا گردین به امپراتوری رسید و با نیرویی گران آهنگ نبرد با شاپور برای پس گیری نقاط از دست رفته ی امپراتوری کرد.

سپاه ایران در شامات از گردین شکست خورده و  پس روی  کردند. امپراتور روم در تعقیب آنان از رود فرات گذشت ، نصیبین را به تصرف درآورد ، دجله را پشت سر گذاشت و تیسفون را در محاصره گرفت ، اما در هنگام محاصره تیسفون توسط سپاهیان رومی که شوریده بودند ، کشته شد. پس از گردین فلیپ مشهور به فلیپ عرب به امپراتوری رسید. وی مصالحه نامه ای را امضا کرد که به موجب آن تصرف میان رودان (بین النهرین) و ارمنستان توسط پادشاه ایران به رسمیت شناخته شد و پرداخت غرامت هنگفتی تعهد و تقبل گردید.

دومین نبرد شاپور با رومیان

دوره ی دوم جنگهای ایران و روم دوسال به طول انجامید. در این نبرد شاپور دوباره از فرات گذشت و انطاکیه را به تصرف در آورد. هنگامی که والرین امپراتور روم از این پیشامد آگاهی یافت ، با نیرویی گران آهنگ آسیای صغیر کرد، انطاکیه را تسخیر نمود و در تعقیب سپاهیان ایران به ارس یعنی مرکز گردهمایی آنان رسید. شاپور نیروی روم را در چنان تنگنایی قرار داد که راه فرار بر رومیان بسته شد و والرین اسیر گردید. بنا به نوشته مورخان قدیم ، شاپور ، والرین را در قید و بند و غل و زنجیر نهاد و کمال زجر و خشونت را درباره وی روا داشت. اما مورخان و پژوهشگران امروز برآنند که این روایت ساخته و پرداخته ی وقایع نگران کلیسایی است که با ایران و ایرانی کین و دشمنی داشتند و میخواستند با انتشار اینگونه گفتارها ، ایرانیان را در انظار خوار و بیمقدار سازند. یکی از طرفداران عقیده ی اخیر ، یوستی پژوهشگر معروف است که پس از رد اتهامات برشمرده ، چنین میگوید:«شاپور از وجود اسیران رومی در بنای پل شوشتر و سد شادروان استفاده کرده است.»

شاپور پس از اسارت والرین ، یکی از بزرگان انطاکیه بنام سیردیاس را به امپراتوری روم برگزید. سپس از فرات گذشت و در آسیای صغیر به پیشرویهای نمایانی نایل آمد ، شهر مازاکا در کاپادوکیه را متصرف شد.

آبادانی های شاپور اول

بنای شهر های بسیار و از جمله شهر شاپور در نزدیکی کازرون فارس و جندی شاپور – بین شوشتر و دزفول خوزستان – و نیشاپور در خراسان را به این پادشاه منسوب داشته اند . چنانکه اشاره شد ، شاپوراول سد شادروان را بر روی کارون نیز بنا نهاد

مرگ شاپور اول

بنا به گفته مورخان ارمنی ، شاپور پسر خود مهران را به حکومت گرجستان برگماشت و وی در آنجا سلسله ی پادشاهان خسروی را بنیاد نهاد.

شاپور اول در 272 میلادی زندگی را بدرود گفت ؛ پس از شاپور اول پسرش هرمزد اول در سال 272 بر سر پادشاهی نشست.

 iranekohan1.persianblog.ir

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: